"Ik heb alles wat ik dacht nodig te hebben om gelukkig te zijn. En toch mis ik iets wat ik niet kan beschrijven..."
Het is iets wat ik heel vaak hoor bij hen die ik coach.
En het is niet abnormaal als je op een punt komt waarbij je voornamelijk op ‘de verkeerde dingen’ te focussen.
Nu het is te zeggen... "Verkeerd." Op zich doet ieder wat ie wil hé.
Intrinsieke vs. extrinsieke doelen
Nu ja, het is iets wat we gewoon met de paplepel ingegoten krijgen: moeten presteren. Beter worden is daar waar de focus in onze competentiegerichte maatschappij en ons onderwijs nu eenmaal op ligt.
En neen, er is niets mis mee om carrière na te streven. Al zeker niet om voldoende geld te hebben. Want raak je gefrustreerd in je biologische basisbehoeften en kan je dus niet voorzien in eten en een dak boven je hoofd… Tja, dan gaat het zeker ook de verkeerde richting uit.
Maar als de focus overhelt naar extrinsieke doelen zoals roem, imago, materiële luxe, hoe fysiek aantrekkelijk je bent en hoe populair je bent… Dan tonen onderzoeken aan dat dit samengaat met een verminderd gevoel van tevredenheid met je leven.
Aan de andere kant heb je ook intrinsieke doelen. Dit gaat dan over gemeenschapszin, goede relaties en persoonlijke groei.
Wat als extrinsieke doelen dominant worden?
Als deze extrinsieke doelen, zoals ze deze noemen, dominant worden wordt dat in verband gebracht met juist een verminderde eigenwaarde en groter risico op depressieve symptomen en gevoelens van angst.
De oplossing? Zomaar zeggen dat je dan maar meer moet gaan focussen op de andere kant en dus zaken zoals de gemeenschap, samenwerken, persoonlijke ontwikkeling en gezondheid… Dat werkt niet.
Waarom niet? In de psychologie noemen ze dit ‘cognitieve dissonantie’. Dat wat instaat voor dat wat we meer en meer zien gebeuren in onze maatschappij en leidt tot meer en meer verdeling: “Die ander is niet voor rede vatbaar…”
Wij als mens zijn gewoonweg niet in staat om objectieve en feitelijke informatie over ‘die andere kant’ op te nemen.
We moeten dus niet zomaar gaan voor het brengen van kennis. Met educatie gaan we er niet komen. We gaan opnieuw meer moed moeten opbrengen om te voelen. Voelen waarom we allen meer op gemeenschapswaarden moeten inzetten.
Belangrijke nuance hierbij: gemeenschapswaarden, waarbij we allen zelf centraal staan.
Die nuance kan volgens mij helpen omdat we nu eenmaal in een meer individualistische samenleving leven.
Als uitgangspunt voor verandering kan het helpen volgende vraag te stellen:
“Wat is voor mij het goede leven en wat voelt voor mij goed aan?”
Intuïtief denk je misschien: “Ja, maar… Dan focus ik weer op mezelf. Op wat goed voelt. Voor mij.”
Voor alle duidelijkheid: ik pleit niet voor nog meer individualisme.
Ik pleit voor meer autonomie en zelfzorg.
Wat is zelfzorg?
En niet voor jezelf zorgen als in ‘nog meer goederen en comfort’, zoals het neoliberalisme ons doet geloven.
Streven naar nog meer hiervan, van die materiële zaken, leidt sowieso tot een concurrentiestrijd die je nooit kan en zal winnen.
Er zal namelijk altijd wel iemand zijn met een nog duurdere fiets, auto, boot of een groter stuk grond.
Zelfzorg moet je tegen het licht houden van het feit dat wie jij bent, jouw identiteit, onlosmakelijk verbonden is met die van anderen rondom jou.
Verandert jouw identiteit, dan zal die van de mensen rondom jou ook veranderen. En omgekeerd.
We moeten dus met z’n allen meer gaan beseffen dat het vormgeven van je eigen leven sowieso invloed heeft op de gemeenschap rond je.
Dus als jij probeert om goed te doen voor je eigen (lichaam) en daarmee voor (dat van) een ander, dan kom je al snel bij zaken als schuld en verantwoordelijkheid.
“Wat als je dit niet doet?”
Ik pleit dus om zelfzorg te zien als hoe het in hoe het in het klassiek Grieks wordt genoemd: epimeleia.
Dit gaat over het nemen van verantwoordelijkheid om voor jezelf te zorgen en je leven vorm te geven op zo’n manier dat het aansluit bij het belang van de gemeenschap.
Gaan voor meer autonomie
Daarnaast pleit ik voor meer autonomie.
Niet zomaar als een kip zonder kop de kudde volgen… Maar daarentegen gaan voor dat wat jij echt wil. Waar jij voor staat. Je hart en verstand meer volgen.
Als jij de verplichting voelt om, net als voorbeelden die je, als je dat wil, overal kan zien, je te pletter te genieten (van drank, eten, lichaamsverzorging, erotiek, … ) dan ga je op een gegeven moment automatisch aanvoelen: “Dit voelt niet goed!”
Teveel van het goede is weer slecht. Ofwel leidt het tot verveling ofwel, en dat is de andere kant, stoornissen en verslaving.
Dus, streven naar ‘hoe meer, hoe beter’ leidt vroeg of laat tot negatieve gevolgen. Bij kinderen die alles krijgen zien we dit. Ze groeien vaak op tot onhandelbare volwassenen die zich dan ook nog tekort voelen gedaan… Eens voorbij een bepaald punt van geld en comfort, maakt meer ook niet gelukkiger.
Integendeel. Het leidt zelfs tot een gevoel van ‘Is dit het nu? Is het echt enkel dit?’
Hoe meer materiële welvaart we ervaren, hoe duidelijker we gaan voelen dat we gaan voelen dat er iets fundamenteels ontbreekt. En neen, daar kan geen financieel of materieel antwoord op worden geboden.
In de verplichting om zoveel mogelijk succes te hebben en zoveel mogelijk te genieten, worden we allemaal kopieën van elkaars ‘exclusiviteit’.
Allemaal het gevoel hebben uniek te zijn en toch maar vooral doen wat we allemaal lijken te moeten nastreven.
Dus wat ik jou toewens is om meer te kunnen voelen. Wat is dat wat jij echt wil? Waar sta jij echt voor? Zodra je hier achter bent, kan je er ook bewust voor kiezen om hier dan ook vrijwillig naar te leven. Daar waar autonomie voor staat.
En als je vrijwillig kan kiezen voor dat wat jij belangrijk vindt, dan kan jij er ook bewust voor kiezen goed voor jezelf en daarmee voor de ander te zorgen. En mochten we dat allemaal wat meer doen, het zou volgens mij alvast een veel mooiere wereld zijn.
Benieuwd hoe jij hier naar kijkt?! Laat gerust even je reactie achter.
Groet,
Fré
